2000-2009: Τα καλύτερα ελληνικά άλμπουμ της δεκαετίας (Α’ μέρος)
Το άρθρο για τα καλύτερα ελληνικά άλμπουμ της δεκαετίας (εδώ αναδημοσιεύεται σε τέσσερα μέρη) δημοσιεύθηκε στο avopolis.gr τον Νοέμβριου του 2009, συνοδεύοντας και σχολιάζοντας τη λίστα με τα 50 καλύτερα άλμπουμ, όπως αυτά ψηφίσθηκαν από τους συντάκτες του περιοδικού.
Ας συμφωνήσουμε εξαρχής ότι παρόλο που οι ιεραρχικές αξιολογήσεις και οι λίστες δεν είναι κι ο πιο δόκιμος τρόπος να προσεγγίσει κανείς την τέχνη, δεν παύουν να αποτελούν ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο για να βγάλει κανείς κάποια χρήσιμα συμπεράσματα. Με αφορμή λοιπόν τον ερχομό του τέλους των ’00s, ας επιχειρήσουμε με βάση μια λίστα να δώσουμε ένα «σχήμα» σ’ αυτό το διάστημα, ξεχωρίζοντας και φέρνοντας στη μνήμη τα σημαντικότερα άλμπουμ που κυκλοφόρησαν μέσα στη δεκαετία, καθώς και τους πρωταγωνιστές της.
Βλέποντας τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας των συντακτών του Avopolis Greek, το πρώτο πράγμα που παρατηρεί κάποιος είναι ότι τα πενήντα (πενήντα τρία με τις ισοβαθμίες) πρώτα άλμπουμ της δεκαετίας προέρχονται σχεδόν απ’ όλο το φάσμα της ελληνικής μουσικής – δίχως προκαταλήψεις και αφορισμούς. Κάποιοι διατείνονται ότι το ελληνικό τραγούδι βρίσκεται τα τελευταία χρόνια σε παρακμή. Μάλλον όμως σε παρακμή βρίσκονται μόνο κάποια συγκεκριμένα είδη κι όχι το τραγούδι εν γένει. Δύσκολα δηλαδή βρίσκουμε μέσα στη δεκαετία σπουδαίους λαϊκούς, ροκ ή hip-hop δίσκους. Αντίθετα οι περισσότερες δουλειές που καθόρισαν τα πράγματα φανερώνουν διάθεση πειραματισμού με συνδυασμούς από διάφορα είδη, γεγονός το οποίο αντικατοπτρίζεται τέλεια στην τελική πενηντάδα. Αυτή η διάθεση για δημιουργία μουσικής που δεν θα μπαίνει κάτω απ’ την ταμπέλα ενός μόνο είδους αποτελεί καθοριστικό στοιχείο των πρώτων δέκα χρόνων του 21ου αιώνα.
Μια ακόμα βασική παράμετρος, που προκύπτει μεν εκτός λίστας αλλά έχει άμεση σχέση, είναι η δημιουργία και διάδοση νέων τεχνολογιών (myspace, youtube κ.λπ.) μέσα στη δεκαετία. Οι οποίες, με πλατφόρμα το διαδίκτυο, δημιούργησαν τις συνθήκες για την εν δυνάμει κατάργηση των μεσαζόντων και την απευθείας σχέση της μουσικής με το κοινό. Αυτή η εξέλιξη, πέρα απ’ τα προφανή οφέλη αλλά και τις προφανείς παγίδες, προσφέρει κι έναν επιπλέον λόγο ύπαρξης σε λίστες αξιολόγησης όπως η παρούσα: πλέον ακόμα κι απ’ τα πιο άγνωστα ή αντιεμπορικά άλμπουμ υπάρχουν δείγματα γραφής τα οποία μπορεί ο καθένας να ακούσει, διαμορφώνοντας δική του άποψη. Έτσι αυτού του είδους οι εκτιμήσεις δεν απευθύνονται πια μόνο σε κλειστούς κύκλους καλά μυημένων ακροατών, αλλά στους πάντες. Κι αυτό νομίζω ότι αποτελεί ήδη ένα μεγάλο κέρδος.
ΝΕΑ ΠΡΟΣΩΠΑ
Αν θελήσουμε αρχικά να σταθούμε σε κάποια νέα πρόσωπα που εμφανίστηκαν μες στην τρέχουσα δεκαετία και με μία μόλις ή δύο το πολύ κυκλοφορίες κατάφεραν να κάνουν πραγματικά αισθητή την παρουσία τους θα ξεχωρίσουμε λίγες αλλά σημαντικές περιπτώσεις. Οι Abbie Gale, ένα pop-rock συγκρότημα με αγγλικό στίχο και όμορφα γυναικεία φωνητικά, με το δεύτερο τους άλμπουμ με τίτλο 2 (θέση 41) απέδειξαν πως είναι κάτι παραπάνω απ’ το αντίπαλο δέος των Raining Pleasure, ενώ ο Yosebu – κατά κόσμον Βασίλης Γιουβρής – εντυπωσίασε στον χώρο της ηλεκτρονικής μουσικής από την πρώτη του κιόλας προσωπική και ιδιαίτερα ατμοσφαιρική δουλειά του, I’ll Be Waiting Till Dawn (θέση 40). Πρωτοεμφανιζόμενοι, σε τελείως διαφορετικό βέβαια ύφος, είναι και η Νατάσσα Μποφίλιου, ο Γεράσιμος Ευαγγελάτος και ο Θέμης Καραμουρατίδης, τραγουδίστρια, στιχουργός και συνθέτης αντίστοιχα του άλμπουμ Μέχρι Το Τέλος (θέση 23). Νέοι δημιουργοί προερχόμενοι απ’ τη Δεύτερη Ακρόαση της Μικρής Άρκτου, έφεραν έναν αέρα ανανέωσης στον χώρο του έντεχνου με άμεσα, ανάλαφρα τραγούδια, που εφάπτονται με ρεαλιστικό τρόπο στη σύγχρονη καθημερινότητα. Ωστόσο το πιο δυναμικό ντεμπούτο της δεκαετίας υπήρξε αναμφίβολα της 20χρόνης Μόνικα με το Avatar (θέση 17) που κυκλοφόρησε μόλις πριν ενάμιση χρόνο αλλά κατάφερε να κερδίσει σχεδόν τους πάντες με τον αυθορμητισμό και την αμεσότητα των τραγουδιών του. Ο παροξυσμός που ακολούθησε της κυκλοφορίας του άλμπουμ δεν μειώνει ούτε στο ελάχιστο την αξία του, κάνει όμως αρκετά πιο πολύπλοκο το επόμενο βήμα της Μόνικα στη δεκαετία η οποία έρχεται. Αναμένουμε με ενδιαφέρον.
ΑΝΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ
Ο ερχομός της δεκαετίας των ’00s βρήκε τα τρία πιο σημαντικά συγκροτήματα της προηγούμενης δεκαετίας είτε διαλυμένα, είτε στα πρόθυρα της διάλυσης. Οι Τρύπες, τα Ξύλινα Σπαθιά και οι Στέρεο Νόβα έκλεισαν, γενναία θα λέγαμε, τους κύκλους τους προτού αρχίσουν να επαναλαμβάνονται και να κουράζουν, αφήνοντας χώρο σε κάποια από τα μέλη τους κατάφεραν να διοχετεύσουν ιδιαίτερα πετυχημένα τη δημιουργικότητά τους σε άλλες κατευθύνσεις. Ο Παύλος Παυλίδης, ήδη απ’ το τελευταίο cd που κυκλοφόρησε με τα Σπαθιά το 2000 με τίτλο ‘Ένας Κύκλος Στον Αέρα (εκτός πενηντάδας, στη θέση 54) άφησε να φανεί η διάθεση του να ακολουθήσει μια πιο εσωτερική και ακουστική μουσικά κατεύθυνση, αλλά μόνο με τον πρώτο του προσωπικό δίσκο η διάθεση αυτή μετατράπηκε πραγματικότητα. Το Αφού Λοιπόν Ξεχάστηκα (θέση 20) κατακλύζεται απ’ το προσωπικό όραμά του, με τους τόνους υπερβολικά πεσμένους, τη διάθεση χαλαρή, ήχους από φυσικά όργανα να επικρατούν και τους στίχους πιο ποιητικούς από ποτέ. Με το Άλλη Μια Μέρα (εκτός πενηντάδας, στη θέση 51) δυο χρόνια αργότερα φαίνεται να επιστρέφει σε πιο ηλεκτρονικά μονοπάτια. Το συνολικό αποτέλεσμα δεν οδηγεί σε κάτι τόσο ξεχωριστό, ήδη όμως ο Παυλίδης έχει εδραιώσει τη θέση του σαν ένας απ’ τους πιο χαρισματικούς δημιουργούς της δεκαετίας.
Μετά τη διάλυση των Τρυπών, τα μέλη τους υπήρξαν κάτι παραπάνω από δραστήρια. Ο Γιάννης Αγγελάκας μετά από ένα πέρασμα απ’ τον κινηματογράφο και τη δημιουργία του αντίστοιχου soundtrack, προχώρησε σε μία σπουδαία συνεργασία με τον τσελίστα Νίκο Βελιώτη. Οι Ανάσες Των Λύκων (θέση 18): ένα δύσκολο, πειραματικό αλλά συνάμα συναρπαστικό άκουσμα, που άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στη δεκαετία, χάρη στον αναπάντεχα αρμονικό συνδυασμό δύο τόσο διαφορετικών μουσικών κόσμων. Ακόμα, μπορεί ο Μπάμπης Παπαδόπουλος – κιθαρίστας απ’ τις Τρύπες – να μην είχε κάποια προσωπική του δουλειά στην πενηντάδα, αλλά συμμετείχε καθοριστικά σε δίσκους που ξεχώρισαν – όπως ο Βραχνός Προφήτης – ως ενορχηστρωτής και μουσικός. Τέλος, ο Γιώργος Χριστιανάκης, που λογιζόταν ως κανονικό μέλος του συγκροτήματος τα τελευταία χρόνια πριν διαλυθούν, με τον Θυρωρό (θέση 50) κατάφερε να συγκεράσει ευφυώς τις avant garde μουσικές ανησυχίες του με κάποιους εξαιρετικούς στίχους και τις δυναμικές προσωπικότητες ερμηνευτών όπως ο Αγγελάκας, ο Παυλίδης, ο Σωκράτης Μάλαμας και η Μελίνα Κανά.
Από την άλλη, η αίσθηση που προκλήθηκε το 2001 τόσο από το άλμπουμ του Κωνσταντίνου Βήτα με τη Δήμητρα Γαλάνη, όσο και απ’ αυτό του Μιχάλη Δέλτα με την Τάνια Τσανακλίδου, συνεχίζει ακόμα και σήμερα να έχει ισχύ, αφού το Μετά- βρέθηκε στην 32η θέση και Το Χρώμα Της Μέρας αντίστοιχα στην 8η. Οι προβοκατόρικες αυτές συνεργασίες των πάλαι ποτέ μελών των Στέρεο Νόβα, έφεραν – με επιτυχία όπως αποδείχτηκε – δύο εμβληματικές φωνές του έντεχνου τραγουδιού στον κόσμο της ηλεκτρονικής μουσικής, με πειραματική διάθεση και χωρίς άλλου είδους νοθείες και συμβιβασμούς. Η παρουσία του Κωνσταντίνου Βήτα στην πενηντάδα δεν τελειώνει όμως εδώ, αφού συναντάμε τρεις ακόμα δίσκους του. Στο Transformations (θέση 39) οι μουσικές και τα τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι λειτουργούν ως εκκίνηση για να ξεδιπλώσει ο δημιουργός με σεβασμό και συγκρατημένη ανατρεπτικότητα τους ηλεκτρονικούς του ήχους, ενώ στο 2 (θέση 36) βρίσκονται οι μουσικές τις οποίες έγραψε για την πολυσυζητημένη, ομώνυμη μουσικοχορευτική παράσταση του Δημήτρη Παπαιωάννου. Πιο ψηλά απ’ όλα όμως βρέθηκε η απόλυτα προσωπική του δουλειά με τίτλο Άργος (θέση 26), στην οποία διόλου τυχαία συναντάμε επιτέλους τον ιδιαίτερο και τόσο συναρπαστικό λόγο του στα καλύτερά του τα τελευταία χρόνια. Με τέσσερα έτσι συνολικά άλμπουμ στα πενήντα καλύτερα της δεκαετίας (και μ’ ένα πέμπτο – το Angel Baby – να περιέχει ένα απ’ τα καλύτερα τραγούδια αυτής, το “Τυχερό Μου Αστέρι’’ με τη φωνή του Γιάννη Παλαμίδα) ακόμα κι ο βαρύγδουπος τίτλος του «καλλιτέχνη της δεκαετίας» για τον Κωνσταντίνο Βήτα δεν ακούγεται καθόλου κενός περιεχομένου.