Το άρθρο για τα καλύτερα ελληνικά άλμπουμ της δεκαετίας (εδώ αναδημοσιεύεται σε τέσσερα μέρη) δημοσιεύθηκε στο avopolis.gr τον Νοέμβριου του 2009, συνοδεύοντας και σχολιάζοντας τη λίστα με τα 50 καλύτερα άλμπουμ, όπως αυτά ψηφίσθηκαν από τους συντάκτες του περιοδικού. 

ΣΥΝΘΕΤΕΣ

Αναφέροντας προηγουμένως το Transformations αποκαλύψαμε εμμέσως έναν ακόμα πρωταγωνιστή της δεκαετίας, έστω και εν τη απουσία του, τον Μάνο Χατζιδάκι. Τρεις συνολικά δίσκοι με δικό του υλικό βρέθηκαν στην πενηντάδα κι αυτό πέρα από τη – μάλλον αυτονόητη – διαχρονικότητα του έργου του αποδεικνύει και τη σωστή διαχείριση που αυτό τυγχάνει απ’ τον γιο του Γιώργο Χατζιδάκι-Θεοφανόπουλο, αποδιδόμενο πάντα στα χέρια των καλύτερων. Έτσι, εκτός απ’ τον Κωνσταντίνο Βήτα, οι Raining Pleasure ήταν εκείνοι που ανέλαβαν να ηχογραφήσουν εκ νέου τα δέκα τραγούδια του Reflections (θέση 27), ενώ η Σαβίνα Γιαννάτου επέλεξε και τραγούδησε δεκατρία γνωστά τραγούδια του κάτω απ’ τον τίτλο Πάω Να Πω Στο Σύννεφο (θέση 22). Η επίδραση βέβαια του Χατζιδάκι στο ελληνικό τραγούδι είναι αφάνταστα μεγαλύτερη απ’ ότι προδίδουν μερικές, εξαιρετικές έστω, επανεκτελέσεις και γι’ αυτό δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι ο απόηχος του έργου του μπορεί να εντοπιστεί σχεδόν σε όλες τις δουλειές συνθετών του έντεχνου οι οποίες ξεχώρισαν μες στη δεκαετία.

Πρώτα απ’ όλα, στο Πεθαίνοντας Στην Αθήνα (θέση 49) του Σταμάτη Κραουνάκη, του οποίου η πληθωρική παρουσία μες στη δεκαετία δεν μπορεί να αποτυπωθεί μ’ ένα και δύο μόνο άλμπουμ. Γράφτηκε σαν soundtrack της ομώνυμης κινηματογραφικής ταινίας, αλλά επιστρατεύοντας μερικές απ’ τις καλύτερες νέες φωνές (Μποφίλιου, Αντωνοπούλου, Κουρουπάκης κ.α.) και με στιγμές μοναδικής έμπνευσης, ο Κραουνάκης παρέδωσε μ’ αυτό ένα αποτέλεσμα που λάμπει τόσο κατά τη διάρκεια της θέασης της ταινίας, όσο και ως αυτόνομο ακρόαμα. Μια κινηματογραφική ταινία ήταν όμως η αφορμή και για το επόμενο άλμπουμ που συναντάμε, από ένα καλλιτεχνικό δίδυμο το οποίο έχει γράψει μεγάλη ιστορία εδώ και είκοσι πέντε σχεδόν χρόνια. Καθόλου παράξενο λοιπόν το ότι η Ελένη Καραΐνδρου έγραψε ακόμα μια φορά υπέροχη μουσική για μια ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου στο Το Λιβάδι Που Δακρύζει – με το άλμπουμ να φτάνει στην 47^η θέση.

Ο Νίκος Ξυδάκης, από την άλλη, στον δίσκο του Γρήγορα Η Ώρα Πέρασε (θέση 46) μελοποίησε τον ερωτικό λόγο της Σαπφούς – μα και άλλων ποιητών. Επιλέγοντας δε την Ελευθερία Αρβανιτάκη ως ερμηνεύτρια, της χάρισε τον πιο ουσιαστικό και χαμηλών τόνων προσωπικό της δίσκο μες στη δεκαετία κι αυτή βέβαια με τη σειρά της βοήθησε στη μεγαλύτερη απήχησή του. Χαμηλών τόνων και το Σε Ποιον Θεό Να Πιστέψω (θέση 42), που ξεχωρίζει χάρη στο τέλειο δέσιμο των συντελεστών του, της Έλλης Πασπαλά, του συνθέτη Στάμου Σέμση, και των στιχουργών Νίκου Μωραΐτη και Γιώργου Χατζιδάκι-Θεοφανόπουλου. Το γεγονός ότι αυτοί οι δύο δίσκοι βρέθηκαν στην πενηντάδα δικαιώνει κατά κάποιο τρόπο και την επιλογή των δύο τραγουδιστριών να στηριχθούν στις πλάτες ενός μόνο συνθέτη σε μια δεκαετία όταν οι πιο πολλοί απ’ τους μεγάλους τραγουδιστές (μηδέ της Αρβανιτάκη εξαιρουμένης) επέλεξαν την εύκολη λύση των πολυσυλλεκτικών άλμπουμ με πολλούς δημιουργούς και τους ίδιους επικεφαλής. Επιλογές που σπανίως δικαιώθηκαν καλλιτεχνικά.

Μοναδική εξαίρεση άλμπουμ που βρέθηκε στην πενηντάδα (και μάλιστα ψηλά), έχοντας έναν τραγουδιστή ως πρωταγωνιστή είναι η Μουσική Δωματίων (θέση 12) της Σαββίνας Γιαννάτου η οποία έτσι κι αλλιώς αποτελεί μια σπάνια περίπτωση ερμηνεύτριας, που ακολουθεί μια ολότελα ξεχωριστή πορεία υπαγορευόμενη καθαρά από καλλιτεχνικά κριτήρια. Συν τοις άλλοις το Μουσική Δωματίων αποτελεί αποτέλεσμα ενός δικού της καθαρά οράματος και περιέχει αρκετά δικά της κομμάτια. Ιδιαίτερη περίπτωση δημιουργού κι αυτή του Γιάννη Μουρτζόπουλου, που στο Ποτάμι (11^η θέση) χρησιμοποίησε τη μουσική ώστε να συνοδεύσει τις απαγγελίες ποιημάτων του Χρίστου Λάσκαρη. Πιο ψηλά απ’ όλους τους συνθέτες βρέθηκε, μάλλον αναπάντεχα αλλά σίγουρα όχι αδικαιολόγητα, ο Νίκος Κυπουργός με τα Μυστικά Του Κήπου (θέση 10), έναν παιδικό δίσκο που κρατάει ζωντανό το πνεύμα της Λιλιπούπολης (νάτος και πάλι ο απόηχος του Χατζιδάκι), με συμμετοχές πολλών καλλιτεχνών σε τραγούδια από διάφορες θεατρικές παραστάσεις. Οι οποίες εμπεριέχουν αμέτρητες μαγικές στιγμές για μικρούς αλλά και μεγάλους ακροατές, όσο κλισέ κι αν αυτό ακούγεται…

ΤΡΑΓΟΥΔΟΠΟΙΟΙ

Η ανάδειξη κάποιων πολύ αξιόλογων τραγουδοποιών στη δεκαετία του 1990 δημιούργησε ιδιαίτερα ευνοϊκές συνθήκες ώστε πολλές περιπτώσεις ανθρώπων που γράφουν τους στίχους, τη μουσική και τραγουδάνε μόνοι τα τραγούδια τους – όχι πάντα με τα καλύτερα αποτελέσματα – να μπαίνουν στη δισκογραφία σχετικά εύκολα. Έτσι βλέπουμε ότι τα τελευταία χρόνια κυκλοφόρησαν πάρα πολλές δουλειές τραγουδοποιών καινούργιων ή παλαιότερων, αλλά λίγες είναι όσες στ’ αλήθεια ξεχώρισαν. Είναι ωστόσο ενδιαφέρον ότι όλα τα άλμπουμ τραγουδοποιών που βρέθηκαν στην πενηντάδα προέρχονται από καλλιτέχνες οι οποίοι πρωτοβγήκαν τη δεκαετία του 1990 ή λίγο νωρίτερα. Απ’ αυτό βγαίνει το συμπέρασμα είτε ότι δεν υπήρξε κάποια καινούργια συγκλονιστική περίπτωση πέρα απ’ όσους ήδη ξέρουμε, είτε ότι υπήρξε, χωρίς όμως να της δώσουμε τη δέουσα σημασία. Χωρίς και πάλι να είμαι απόλυτος, κλίνω προς τη δεύτερη περίπτωση, αναφέροντας χαρακτηριστικά την έξοχη Δανάη Παναγιωτοπούλου. Επιστρέφοντας ωστόσο στα της λίστας, σε αυτή συναντάμε τον Μανώλη Φάμελλο που, αν και η καλλιτεχνική του έκρηξη συνέβη στα τέλη της δεκαετίας του 1990, πρόλαβε να βγάλει το 2000 έναν ακόμα σπουδαίο δίσκο με τίτλο Η Ευτυχία Είναι Αυτό (θέση 39). Η συνέχεια τον βρήκε κάπως αμήχανο στα, καθόλου αδιάφορα πάντως, επόμενα άλμπουμ του και περισσότερο δραστήριο στις παραγωγές συναδέλφων του. Παραμένει ωστόσο μια αξιολογότατη περίπτωση δημιουργού. Το Παραπούνες Και Τριαφύνταλλα υπήρξε η πρώτη κυκλοφορία του δραστήριου, ανεξάρτητου label Puzzlemusic, αλλά και μια ακόμα κατάθεση της αλλόκοτης και ιδιοσυγκρασιακής τραγουδοποιίας του ιδρυτή της Χρήστου Αλεξόπουλου, η οποία εκτιμήθηκε δεόντως απ’ τους συντάκτες μας φτάνοντας στην 37^η θέση.  Οι Περιπέτειες Ενός Προσκυνητή (θέση 36) υπήρξε αναμφίβολα ένας καλός και ιδιαίτερα εμπορικός δίσκος, αλλά κυρίως με τη φετινή Νεροποντή ο Αλκίνοος Ιωαννίδης έδειξε να φτάνει σε μία ωρίμανση των εκφραστικών του μέσων ως δημιουργός, παραδίδοντας την πιο τολμηρή κι αξιόλογη δουλειά του. Είναι αξιοπρόσεκτο το γεγονός, αν και πιθανότατα θα πρέπει να αποδοθεί σε υπερβάλλοντα ενθουσιασμό, πως η Νεροποντή βρέθηκε στην 7^η θέση των σημαντικότερων δίσκων της δεκαετίας έπειτα από λίγους μόλις μήνες κυκλοφορίας.

Αντίθετα, ο Σωκράτης Μάλαμας που αποτέλεσε μια απ’ τις σημαντικότερες παρουσίες της προηγούμενης δεκαετίας, παρότι από το 2000 και μετά είδε τη μουσική του να φτάνει σε πολύ μεγάλα ακροατήρια, φάνηκε σ’ αυτό το διάστημα μάλλον να βρίσκεται σε δημιουργική ύφεση. Αποτέλεσμα μόλις έναν απ’ τους τέσσερις δίσκους του στην τελική λίστα, το «γυμνό» ενορχηστρωτικά Ένα (θέση 34). Για τον Φοίβο Δεληβοριά φαίνεται πάλι να ισχύει το «κάθε φέτος και καλύτερα». Έχοντας κατακτημένο πια έναν προσωπικό τρόπο γραφής καταφέρνει κάθε φορά να πηγαίνει παρά πέρα την προβληματική του, βελτιώνοντας ταυτόχρονα και τη μουσική του. Εξού και ο Καθρέφτης του (θέση 24) ήταν καλύτερος απ’ τα Χάλια και το Έξω (θέση 15) ακόμα καλύτερο κι απ’ τον Καθρέφτη. Οι υψηλές θέσεις των δύο δίσκων του νομίζω ότι αντικατοπτρίζουν απόλυτα τη σημαντική του συμβολή στο σύγχρονο ελληνικό τραγούδι κατά την τρέχουσα δεκαετία, ενώ η σχετικά μικρή του ηλικία αφήνει σαφώς πολλά περιθώρια για ακόμα μεγαλύτερα πράγματα στο μέλλον. Εντυπωσιακή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κι η πορεία του Θανάση Παπακωνσταντίνου μέσα στη δεκαετία, αφού κατάφερε όντας ανοιχτός σε συνεργασίες και πειραματισμούς να διαμορφώσει ένα πιο ολοκληρωμένο καλλιτεχνικό πρόσωπο και να δημιουργήσει σημαντικές δουλειές με ολοένα και μεγαλύτερη εμβάθυνση στην ουσία της τέχνης του. Λογικό επόμενο φαντάζει η παρουσία στην πενηντάδα τριών απ’ τις πέντε στούντιο κυκλοφορίες του αυτό το διάστημα.

Α’ μέρος – Γ’ μέρος